Europees noodfonds voor de zorg moet de impact van toekomstige crisissen beperken

De ongeziene gezondheidscrisis die het coronavirus veroorzaakte, heeft de structuren en mechanismen van de Europese Unie zwaar overbelast. Vooral de structuren en mechanismen die in werking treden bij noodsituaties, kregen het zwaar te verduren. Om zich te wapenen tegen de volgende gezondheidscrisis heeft de EU doeltreffende en gecoördineerde actieplannen nodig, en moeten de lidstaten optimaal samenwerken. Verder is een aanzienlijke financiële buffer noodzakelijk om snel – en naar verwachting ook steeds meer – middelen op tafel te kunnen leggen.

Professor David Veredas, Professor Simon Ashby en doctoraal onderzoeker Dimitrios Kolokas stellen voor om een noodfonds voor de zorgsector te creëren. Dat fonds vormt een aanvulling op bestaande structuren in de EU zonder aan het Europese budget en de publieke middelen van de lidstaten te raken die de komende jaren onder hoge druk zullen staan. Het noodfonds biedt ook een nieuwe vorm van financiële innovatie: de securitisatie van risico’s van gezondheidscrisissen in de vorm van effecten met vaste inkomsten die verkocht worden aan institutionele investeerders.

Het noodfonds kan onder andere gebruikt worden om de hoeveelheid medische benodigdheden en testkits op te drijven, voor de uitbreiding van de infrastructuur en bij een plotse toename van het aantal medewerkers. Tegelijkertijd vult het bestaande structuren als rescEU en het instrument voor noodhulp aan. Het fonds zal de samenwerking en solidariteit binnen de EU stimuleren – essentiële elementen om de gevolgen van een systemische gezondheidscrisis het hoofd te bieden zonder bijkomende financiële inbreng van de lidstaten.

David Veredas, professor Financiële Markten aan Vlerick Business School en medeauteur van het voorstel: “Door de vorige systemische crisis, die duurde van 2008 tot 2011, dreigden sommige EU-lidstaten bankroet te gaan. Bestaande structuren waren niet voldoende om een ramp af te wenden. De EU trok lessen uit de crisis en werkte een regelgeving uit om te voorkomen dat dit opnieuw kon gebeuren. We moeten dezelfde aanpak toepassen bij de crisis die we momenteel doormaken. De gevolgen en impact van deze crisis zijn immers nog omvangrijker, want ze heeft te maken met de volksgezondheid.”

Dit Europese noodfonds is een instrument voor risicomanagement in de zorg dat financiële middelen ter beschikking stelt wanneer dat het meest noodzakelijk is, en zonder vooraf grote sommen geld toe te kennen. Volgens de onderzoeker zal het fonds positieve overloopeffecten hebben op de publieke middelen van de EU-landen. De lidstaten zullen immers meer baat hebben bij een deelname aan het noodfonds dan aan een individueel plan voor risicomanagement in de zorgsector.

Het noodfonds is daarom een kosteneffectieve oplossing die nationale begrotingen beschermt tegen de impact van gezondheidscrisissen, en alle lidstaten financiële middelen biedt om toekomstige crisissen aan te kunnen zonder publieke middelen aan te spreken.

“De huidige Europese systemen om deze crisis het hoofd te bieden, zijn ontoereikend en niet doeltreffend. Om de crisis te tackelen, put de EU uit een herstelfonds gefinancierd via Europese obligaties en de omvangrijkste EU-begroting ooit. Om te voorkomen dat het gezondheidsstelsel en de economie van de lidstaten helemaal ten onder gaan aan deze crisis moeten we leren uit onze fouten en een financieringsfonds voor toekomstige crisissen oprichten”, aldus professor Veredas.

Meer lezen? Download het volledige beleidsrapport ‘An emergency health financing facility for the European Union – a proposal’.