Professor of Management Practice
Sinds zijn prille begin als tekstgebaseerd systeem heeft het internet een lange weg afgelegd. Met de komst van het ‘world wide web’ kreeg het een grafische interface. Dat leidde tot drastische groei en tal van nieuwe gebruikstoepassingen.
Nu maken we een nieuwe ingrijpende transformatie mee naar het ‘semantisch web’: een systeem van linked data dat de manier waarop we het internet gebruiken, radicaal zal veranderen – net zoals browsers in de plaats kwamen van de messageboards uit de begindagen van het internet. Voor bedrijfsleiders is het belangrijk om te weten wanneer dat nieuwe internet werkelijkheid wordt, en op het goede moment te investeren in de juiste capaciteiten.
Wintertijd voor de veelbelovende metaverse
De metaverse is een van de manieren om het semantisch web in praktijk te brengen. Veel experts beschouwen de metaverse als het internet van de toekomst: een virtuele wereld waar mensen met elkaar communiceren, zich vermaken, werken en leven. Maar die visie is problematisch. De metaverse is niet de toekomst van het internet, maar een gevirtualiseerde (niet ‘virtuele’) versie van bestaande en nieuwe producten en diensten die zullen gebruikmaken van Web3-technologieën. Ze is één toepassing van het toekomstige internet, dat gewoonlijk het semantisch web genoemd wordt. De metaverse heeft heel wat in petto voor deze boeiende toekomst, maar beleeft nu een lange koude winter. Dat leidt tot lagere investeringen, waardoor de winter nóg langer duurt.
Opkomende technologieën maken hun eigen zomer- en winterseizoenen door, die leiden tot op- en neerwaartse investeringscycli. Vaak zijn die een weerspiegeling van het onderliggende sentiment in de massamedia. Zo spartelde artificiële intelligentie – een van de meest geliefde technologiethema’s – onlangs door meerdere winters gekenmerkt door lage investeringen en ontgoocheling, om dan weer forse investeringen aan te trekken en een sleutelrol te spelen in heel wat technologische strategieën.
Al sinds mensen beseffen dat de seizoenen volgens een vast ritme veranderen, zijn ze op zoek naar een betrouwbare manier om het weer te voorspellen. Hollywood-blockbuster Groundhog Day (1993) gaat bijvoorbeeld over een van ‘s werelds talrijke folklorefestivals, waarop een bosmarmot voorspelt hoelang en hoe streng de winter zal zijn. Hopelijk hebben we geen folklore nodig om in de toekomst van het internet te kijken en uit te vissen wanneer de huidige negatieve metaversecyclus zal eindigen.
Momenteel is de perceptie van de metaverse in de pers overweldigend negatief. Sommige artikels suggereren zelfs dat de metaverse laatste adem uitblaast, met steeds minder interesse van bedrijven. Wanneer ondernemingen als Meta, Disney, Microsoft, Walmart en Sony hun metaverseactiviteiten terugschroeven – of zelfs stopzetten – dan gaat dat niet ongemerkt voorbij. Heel wat andere bedrijven hebben hun projecten rond augmented reality en virtuele realiteit op een laag pitje gezet, en vragen zich af of ze nog wel moeten investeren in Web3-technologieën en -toepassingen.
Te veel hype, maar geen gril
Tezelfdertijd zien we echter verschillende fascinerende businesscases, zoals de virtuele metaversemodeweek (#mvfw23), Nike dat geld verdient in de metaverse en Coca-Cola’s succesverhaal. De metaverse is geen modegril, maar illustreert uitstekend het verloop van de Gartner Hype Cycle. De metaverse was overdreven gehypet en werd in zekere zin ten onrechte beschouwd als dé toepassing voor Web3-technologieën. Ik twijfel er niet aan dat de metaverse uiteindelijk zal uitgroeien tot een van de nuttigste usecases van het semantisch web, en in tal van sectoren ingeburgerd zal raken.
We kunnen echter niet om de sluier van negativiteit heen waarin de metaverse gehuld is. De vele ontslagen in de technologiebranche, vooral door bedrijven die met hun investeringen in de metaverse op veilig wilden spelen, spreken boekdelen. De metaverse heeft momenteel last van een winterdip, net als met cryptomunten, die enkele jaren geleden al even buitensporig gehypet werden. Artikels die de dood van de metaverse aankondigen, zijn schering en inslag. Ze duiken meestal op na een nieuwe afvloeiingsronde bij techbedrijven en afgeblazen businessinitiatieven. Maar … er is een belangrijk verschil tussen een winterslaap en op apegapen liggen.
De wet van Amara
Wie geruime tijd de technologiesector bestudeerd heeft, herkent in deze evolutie ongetwijfeld de wet van Amara: we hebben de neiging om de impact van nieuwe technologieën op korte termijn te overschatten, maar het effect op lange termijn te onderschatten. En dat is precies het punt waarop we ons nu bevinden – een periode van ontgoocheling. Veel bedrijven (en zelfs sectoren) zijn immers meegegaan in de hype en investeerden ondanks het geringe aantal businesscases, om toch maar in te spelen op de nieuwste technologische supertrend. De wet van Amara herinnert ons eraan dat een hype wel degelijk effect heeft, maar dat de tijdspanne heel vaak niet klopt. En wanneer de verwachte impact uitblijft, leidt dat tot negativiteit.
De grondprincipes en basistechnologieën van het internet zijn ontwikkeld in de jaren zestig. Toch werd 35 jaar later nog steeds veel belang gehecht aan opiniestukken die het nut van het internet in twijfel trokken, zoals een iconisch artikel van Clifford Stoll. Het artikel – dat de zware beperkingen en dus geringe waarde van het net aanvoert – heeft de tand des tijds niet goed doorstaan. Er verstreek meer tijd tussen het ontstaan van de internettechnologieën en het moment dat het stuk geschreven werd, dan tussen de publicatie en de huidige transformatie van de bedrijfswereld en de samenleving. Stoll had rekening moeten houden met de wet van Amara voordat hij zo negatief oordeelde. Salim Ismail heeft uitzonderlijk werk geleverd door de ontgoocheling en gemiste kansen die geassocieerd worden met deze over- en onderschatting, te verklaren aan de hand van de principes van exponentiële technologieën. Daarbij haalde hij ook Web3-technologieën aan als voorbeeld.
Het semantisch web / Web3
De metaverse is slechts één vorm waarin het semantisch web zich manifesteert door middel van Web3-technologieën. Het semantisch web – dat de metaverse omvat – is de volgende fase in de evolutie van het internet op basis van gedecentraliseerde technologie, zoals blockchain. Dat laat ruimte voor meer veiligheid, privacy en transparantie. Hierdoor wordt het internet opener, eerlijker en meer gedecentraliseerd. Dat vormt de grondslag voor een internet waar mensen meer controle hebben over hun gegevens en deel kunnen uitmaken van onlinecommunity’s zonder gecentraliseerde platformen te gebruiken.
Sommige van die zaken kunnen gebeuren in virtuele omgevingen, andere niet. Belangrijk is dat Web3 mogelijkheden creëert voor nieuwe businessmodellen en inkomstenstromen. Contentcreators kunnen hun dan werk bijvoorbeeld monetiseren zonder dat daar externe platformen zoals YouTube aan te pas komen. Dat zou kunnen leiden tot een rechtvaardigere verdeling van rijkdom in de digitale economie. Alles staat echter nog in de kinderschoenen en er zijn nog heel wat obstakels te overwinnen – daarop gaat een toekomstige blogpost dieper in.
Wachten tot de dooi intreedt
De hamvragen van dit moment: hoelang zal deze metaversewinter duren? Wat moet een bedrijf tijdens deze winter doen? Een nietsvermoedende bosmarmot uit zijn winterhol halen en aan de hand van zijn schaduw het aantal dagen tot de lente voorspellen is één manier … Maar we kunnen toch beter?
Er moeten nog een heleboel uitdagingen aangepakt worden voordat de metaverse op grote schaal van de grond komt. Ik herinner me echter nog de allereerste keer dat ik online een bos bloemen bestelde met behulp van nieuwe webtechnologieën. Het duurde minuten voordat ik een foto te zien kreeg. Ik was dan ook niet onder de indruk. Ik kan me ook nog mijn eerste ervaring met MySpace voor de geest halen, dat gebruikmaakte van Web2-technologieën. Het liet me volledig koud, en de mogelijkheden ontgingen me totaal.
Afsluiten doe ik met twee – hopelijk – duidelijke stellingen. Eerst en vooral blijven onze bestaande tools uit de futurologie – zoals horizonscanning, het volgen van hypecycli en scenarioplanning – essentieel om de duur van de metaversewinter te voorspellen. Met die technieken kunnen we dat veel wetenschappelijker doen dan met de schaduw van een – zelfs virtuele – bosmarmot. Het antwoord is niet eenduidig, het schuilt in tal van signalen en zal zich mettertijd aandienen. Scherpzinnige bedrijfswetenschappers moeten deze tekenen monitoren door middel van bewezen methoden en beproefde praktijken.
Verantwoorde capaciteitsopbouw
Maar wat doen we dan terwijl we wachten op het buigpunt in de grafiek van Amara om de impact van technologie aan te wenden zonder veel leergeld te betalen? Wanneer een technologie in de exponentiële groeifase belandt en elke man, vrouw, avatar, hond en kat mee op de kar springt, dan wordt ze snel rijp en gecommercialiseerd. De ontwikkeling van artificiële intelligentie in het afgelopen jaar en de talrijke initiatieven die ontstonden nadat ChatGPT op het toneel verscheen, zijn uitstekende voorbeelden. Opvallend: veel commerciële toepassingen van artificiële intelligentie werden ontwikkeld toen ze haar winter en periode van ontgoocheling doormaakte. Als een technologie mainstream wordt, dan ontwikkelt ze zich pijlsnel. Een verantwoorde capaciteitsopbouw voor een snelle verspreiding in de toekomst, komt dan als beste strategie uit de bus.
De hype rond Web3-technologieën en de metaverse is niet ongegrond – ze kunnen de manier waarop we het internet gebruiken, fundamenteel veranderen. Het huidige seizoen van kale bomen en negatieve aandacht in de pers zal snel voorbij zijn wanneer het tij keert. Speurt jouw bedrijf naar de signalen? En, belangrijker nog, bouwt het capaciteit op tijdens de winter om zich klaar te stomen voor de lente en de zomer, wanneer het internet opnieuw een transformatie zal ondergaan?
Interesse in dit topic? Ontdek dan hier de zesdaagse opleiding Metaverse for Business
Project Manager New Business