Professor of Marketing
Visiting Professor of Nonmarket Strategies
De toekomst van de energiesector, en in het bijzonder het landschap van netbeheerders, wordt bepaald door heel wat onzekere factoren. Volgens het Vlerick Energy Centre en een aantal grote spelers uit de sector vragen twee van die onzekerheden een meer diepgaande analyse gezien ze belangrijker zijn en groot potentieel hebben om de elektriciteitssector radicaal te veranderen: consumentenbetrokkenheid en een gedecentraliseerde productie.
Afhankelijk van de mate van consumentenbetrokkenheid bij energiekeuzes en de decentralisatie van de energievoorziening werden vier scenario’s ontwikkeld. Zij beschrijven hoe de Europese energiemarkt er in 2030 zou kunnen uitzien. Professor Paul Schoemaker van de Wharton School, die wereldwijd toonaangevende expert is op het gebied van scenarioplanning, coördineerde het cocreatieproces.
Leonardo Meeus, professor in Energy Markets aan Vlerick Business School: “Ik geloof in een toekomst met een grote decentralisatie en een hoge mate van consumentenbetrokkenheid in de Europese elektriciteitssector. Gestimuleerd door hun deelname aan onze opleiding en debatten evalueren de bedrijven waarmee we samenwerken actief de gevolgen van een dergelijke evolutie voor hun activiteiten. Ik denk ook dat energieregulatoren en beleidsmakers moeten meedoen aan dit proces, omdat ze een belangrijke rol spelen. Consumenten zijn door de energiesector verwend met een universele bescherming, en spelen dus vooral een passieve rol. Zelfbeschikkingsrecht van de consument moet hand in hand gaan met verantwoordelijkheid.”
Daniel Dobbeni, voorzitter van het Vlerick Energy Centre: “De afgelopen twintig jaar werd verandering in de energiesector gedreven door beleidsbeslissingen. De komende decennia zal de technologie opnieuw het roer in handen hebben. Groepen van prosumenten die elektriciteit produceren en verbruiken, kunnen de energieproductie nu al gezamenlijk via het internet afstemmen op de vraag. De opslag gebeurt steeds dichter bij huis. Energieneutrale gebouwen zijn een realiteit. Binnenkort is de micro-opwekking van elektriciteit en warmte mogelijk. De toekomst van stroomsystemen staat voor de deur. Je moet de cultuur en het businessmodel van het bedrijf aanpassen vóór het te laat is. En dat moet nú gebeuren, niet morgen.”
Bij dit scenario wordt in wezen voortgebouwd op het elektriciteitssysteem dat we vandaag kennen. De meeste consumenten kopen hun elektriciteit nog steeds van een centrale nationale of internationale leverancier. Ze hebben weinig reden om meer inspraak te krijgen of zelf elektriciteit te produceren, en zijn daar ook niet toe geneigd. Fossiele en nucleaire brandstoffen zijn de voornaamste energiebronnen. Daartegenover staan de duurdere hernieuwbare energieoplossingen.
Effect op TNB’s en DNB’s
Het Europese TNB- en DNB-landschap blijft stabiel, terwijl sommige rollen langzaam evolueren. Elektriciteitsbedrijven hebben zich over het algemeen gefocust op operationele uitmuntendheid en zijn sterke partners voor financiële investeerders overal ter wereld, omdat ze een stabiele omzet bieden. Daardoor hebben nieuwe spelers het moeilijk om de energiemarkt te betreden en er een voet aan de grond te krijgen.
Effect op TNB’s en DNB’s
Het DNB-landschap blijft waarschijnlijk stabiel.
TNB’s hebben hun monopolie gedeeltelijk moeten afstaan, met als gevolg dat de TNB-markt is opgebouwd uit regionale clusters. Daarnaast hebben de sterkste Europese spelers naast hun nationale markt ook voet aan wal gekregen in andere Europese markten. Nu TNB’s steeds meer geregulariseerd zijn, kijken ze anders aan tegen bepaalde elementen: ofwel verkiezen ze om het financiële risico te delen ofwel springen ze liever niet op de kar. Dat geldt bijvoorbeeld voor grensoverschrijdende netwerken. Dat heeft ertoe geleid dat andere privébedrijven hun kans grijpen en concurrentie stimuleren.
Effect op TNB’s en DNB’s
DNB’s zijn uitgegroeid tot de belangrijkste aanbieders van energieoplossingen, terwijl TNB’s nog steeds stand-byleverancier zijn, en stroom leveren in noodgevallen en onvoorziene omstandigheden. Nieuwe spelers vervullen nu een toonaangevende rol, vooral omdat ze vernieuwende oplossingen van overal ter wereld hebben kunnen invoeren tijdens een soort van omgekeerde innovatierevolutie.
Effect op TNB’s en DNB’s
Zowel TNB’s als DNB’s moesten zich opnieuw uitvinden om te kunnen concurreren met de nieuwe spelers, maar dat was een goede zaak voor de sector én de consument. Toch is er een risico verbonden aan de radicale manier waarop die overgang is gebeurd. Ze kan immers leiden tot ongekend veel gestrande activa.
Over het Vlerick Energy Centre
Het Vlerick Energy Centre is een multidisciplinair onderzoeksplatform dat zich focust op de toekomst van energie en op de rol van distributienetbeheerders (DNB’s) en transmissienetbeheerders (TNB’s). De belangrijkste internationale managementopleiding van het Vlerick Energy Centre – het Future Grid Managers Programme – is ontwikkeld in samenwerking met de Florence School of Regulation, en spitst zich toe op de managementuitdagingen en -mogelijkheden van DNB’s en TNB’s in de Europese energiesector.