De overheid staat vandaag centraal in de strijd om enerzijds een gezondheidscrisis in te dijken, en anderzijds de economische weerslag ervan op te vangen. De crisis komt als katalysator boven op de evolutie die de sector doormaakt, nl. een transformatie die van de respectievelijke organisaties in de sector proactieve, wendbare machines moet maken, waarin nieuwe digitale en organisatorische modellen een voorname rol spelen. Midden deze transformatie is de nood aan verankerend digitaal leiderschap hoger dan ooit tevoren.
LoQutus en Vlerick Business School onderzoeken samen hoe de overheidssector de veranderingen aanvoelt, hoe ze die aanpakt, en waar de voornaamste hinderpalen liggen. Dit artikel vat de eerste inzichten samen uit een interviewronde bij sleutelfiguren in de digitale transformatie van de overheid.Wat is verankerend digitaal leiderschap?
Digitaal leiderschap is het ingrediënt dat de transformatie van innovatief kleinschalig naar impactvol grootschalig tilt. De overheid heeft geen gebrek aan innovatieve impulsen, al mag het altijd meer zijn, zo spreken de gesprekspartners zich uit. Maar het ontbeert de sector aan leiders die met die innovatieve aanpak voorbij het experiment of project ook volledige organisaties transformeren en de kracht van nieuwe digitale technologie exploiteren.
De verantwoordelijkheden van verankerend leiderschap laten zich als volgt samenvatten:
En laat net dat hetgeen zijn dat de overheid nodig heeft om zich een positie als regisseur in de maatschappij aan te meten, want dat is het streefdoel.
Uniek aan de overheid is dat ze inclusief moet denken en handelen. Ook als digitaal de efficiëntere oplossing is, moeten andere kanalen openblijven voor zij die zich niet kunnen of willen wenden tot digitale kanalen. Dat zorgt ervoor dat niet altijd de vereiste energie aan digitale transformatie kan gewijd worden en dat interne en externe weerstand roet in het eten dreigen te gooien bij het introduceren van nieuwe manieren van werken en technologieën.
De overheidssector torst ook een reputatie met zich mee, zowel van een gebrek aan innovatie als van een beperkte wil tot samenwerking over departementen heen. We hoorden inderdaad dat niet alle individuen of diensten even gemakkelijk te betrekken zijn in innovatieve samenwerkingen. Maar dat blijkt niet door iedereen bevestigd te worden in de interviews. Men erkent de moeilijkheid om alle partners aan boord te houden, maar het verzamelen van een coalitie om aan organisatie-overschrijdende innovatie te doen is doorgaans geen probleem. De overheidssector is dan ook een heel diverse en grote sector met uiteenlopende digitale maturiteit en verschillende graden van digitaal leiderschap.
Tot slot is verankerend digitaal leiderschap in heel veel omstandigheden het knelpunt van digitale transformatie, ook buiten de overheid. Het is het minst sexy aspect van innovatie. Het gaat niet om mooie experimenten, het brengen van inspiratie of flitsende buzzwords, maar wel om complexe materie zoals architectuur, interne mobiliteit, schaalbaarheid en portfolio management.
De coronacrisis heeft benadrukt dat geen enkele organisatie sterk genoeg is om elke storm op zichzelf te doorstaan, en dat samen vaak beter is dan alleen. Kort door de bocht is dat ook de bestaansreden voor het opkomende belang van ecosysteem denken. Het is een cruciaal concept voor verankerend digitaal leiderschap. De interviewresultaten ondersteunen deze stelling voluit. Elke sleutelspeler stelt dat ecosysteem denken een voorwaarde is voor succesvolle digitale transformatie. Het spreekt ook voor zich dat een burger eenzelfde niveau van dienstverlening verwacht in de verschillende overheidsinstanties waar hij of zij mee in contact komt. En de burger mag al helemaal niet het slachtoffer zijn van gebrekkige communicatie tussen overheidsdiensten onderling en tussen de overheid en perifere dienstverleners. De overheidssector richt zich dan ook meer en meer op het activeren van het brede veld aan partijen die in het ecosysteem actief zijn.
Als de ambitie zoals eerder beschreven het opnemen van een regisseursrol is, in een ecosysteem dat actief digitale technologie inzet en uitwisselt voor een betere dienstverlening aan de burger, welke zijn dan de succesfactoren voor verankerend leiderschap in die context.
Uit de interviews kwamen de volgende elementen naar boven:
Meer lezen? In zijn boek ‘Digital Transformation Know How’ gaat professor Stijn Viaene dieper in op het onderwerp van verankerend digitaal leiderschap.