Digitale transformatie, hoe pak je ze aan?

Professor Stijn Viaene bundelde jarenlang opgebouwde kennis in één boek

Stijn Viaene

Door Stijn Viaene

Professor of Digital Transformation

19 februari 2020

Digitale ontwikkelingen zijn de laatste jaren in een stroomversnelling geraakt en digitale turbulentie is het nieuwe normaal. Het is tijd voor een synthese, tijd om stabiliteit te brengen in die turbulentie: wat hebben we geleerd? Wat weten we? Waar moeten we niet meer over twijfelen? Professor Stijn Viaene bundelde jarenlang opgebouwde kennis in een boek met de toepasselijke titel: Digital transformation know how.

Digital transformation- how to tackle it

Juiste moment

Het boek komt op het juiste moment, legt Stijn uit: “Hoewel er al veel ruchtbaarheid is gegeven aan het belang van digitale transformatie, blijven bedrijven worstelen met de implementatie ervan. Uit de talrijke surveys blijkt telkens weer dat het moeilijk is om een digitale transformatie te bewerkstelligen, ook al is iedereen het er intussen over eens dat zo’n transformatie, in welke vorm dan ook, cruciaal is voor het voortbestaan van onze organisaties. Daarnaast voelen velen zich vandaag nog steeds slachtoffer van de digitalisering. Toch willen ze een en ander proberen te begrijpen, dat merken we in onze opleidingen en het verklaart wellicht ook hun succes.”

Ervaring en synthese

In nauwe samenwerking met diverse bedrijven doet Stijn intussen al meer dan 20 jaar onderzoek naar waardecreatie met behulp van informatietechnologie. In 2012-2014 werd het concept ‘digitale transformatie’ geïntroduceerd om aan te geven dat de veranderingen op het gebied van moderne bedrijfsvoering als gevolg van digitale ontwikkelingen in een stroomversnelling terecht waren gekomen. Met zijn opleiding Digital Leadership was Vlerick trouwens een van de eerste businessschools in Europa om een gespecialiseerd programma rond digitale transformatie te lanceren, bovendien met een unieke focus: terwijl andere programma’s de nadruk leggen op innovatie en een tabula rasa, vertrekt Digital Leadership juist van de transformatie van de bestáánde organisatie.

“Gedurende de afgelopen jaren hebben we, dankzij onderzoek met en voor bedrijven, opleiding, en advies, een zekere expertise opgebouwd rond digitale transformatie”, vertelt Stijn. “Ik had het gevoel dat we klaar waren om een synthese te maken die kan dienen als – vergeef me de woordspeling – minimum viable taal- en referentiekader voor een volgende stroomversnelling.”

Belang van leiderschap en wendbaarheid

Want ook het concept digitale transformatie is sinds zijn introductie al geëvolueerd: claimde versie 1.0 nog dat digitale transformatie vooral neerkomt op het gebruik van technologie en het ontwikkelen van digitale skills, zoals data analytics, machine learning en artificiële intelligentie, versie 2.0 getuigt van het groeiende besef dat er ook op de transformatie an sich moet gewerkt worden. “Daarom definieer ik digitale transformatie als een volledige en geïntegreerde businesstransformatie, met de nadruk op business, waarbij digitale technologie weliswaar een belangrijke rol speelt”, zegt Stijn. “En deze definitie impliceert de noodzaak aan leiderschap en organisatorische wendbaarheid.”

Die stelling is de basis geweest voor het boek, of beter voor het eerste artikel dat er de aanzet voor zou worden. In dat artikel argumenteerde Stijn dat het succes van een digitale transformatie staat of valt met de wendbaarheid van een organisatie en dat er, om die te verzekeren, een combinatie van vier types van leiderschap nodig is. Leiderschap moet hierbij worden opgevat als gedrag, los van positie of hiërarchische verantwoordelijkheden. Bovendien is elk type leiderschap, zo stelt Stijn, het resultaat van nauwe samenwerking tussen een groep van mensen, verspreid over de organisatie.

Content en context

Het artikel over de rol van leiderschap verscheen in mei 2017 op de cover van The European Business Review (TEBR) en wekte veel belangstelling. Er kwamen zo veel vragen voor toelichting en uitdieping dat er tussen juli 2017 en augustus 2019 nog vijf artikels volgden, telkens over een ander belangrijk aspect van succesvolle digitale transformaties: een herdachte strategie, de valorisatie van customer experience, het optimaal gebruik van data, ecosystemen en partnerships, en de do’s-and-don’ts bij het creëren van een wendbare organisatie.

Die zes artikels vormen het skelet van het boek – van strategie tot leiderschap en organisatorische wendbaarheid. Her en der werden ze aangevuld met extra casestudy’s en andere informatie die wegens plaatsgebrek niet kon worden opgenomen in TEBR. Voor wie nog niet helemaal vertrouwd is met het wat en waarom van digitale transformatie, schetst het allereerste hoofdstuk de ontwikkelingen die de noodzaak tot transformatie aanwakkeren en dus de context waarbinnen die zich afspeelt.

Geen kookboek

Als er zoveel wordt geschreven over een onderwerp, bestaat het gevaar dat je door de bomen het bos niet meer ziet. De sterkte van het boek is volgens Stijn precies dat het een synthese is: “Het is geen volledig compendium van tweeduizend bladzijden, maar het stelt je in staat om belangrijke thema’s een plaats te geven en om voor jezelf uit te maken wat je verder wilt uitdiepen. Er staan een pak referenties in naar andere werken. Bovendien vertelt het niet de verhalen van de usual suspects – de Amazons, Googles en Netflixen. De casestudy’s gaan over bedrijven van bij ons, het zijn dus heel herkenbare verhalen. Maar omdat het de bedoeling is dat het boek ook internationaal wordt gebruikt, werd het in het Engels geschreven.”

“Als iets niet lukt hebben organisaties gemakkelijk de reflex om alles overboord te gooien, om helemaal opnieuw te beginnen of om de zoveelste consultant in te schakelen, alleen om te ontdekken dat ook dat niet werkt”, gaat hij verder. “Met dit boek hoeven organisaties niet van een wit blad te starten. Het geeft principiële, maar pragmatische antwoorden op belangrijke managementvragen en biedt een gevalideerd taal- en referentiekader – een basis die stabiel genoeg is om van te vertrekken, maar die ook nog voldoende ruimte laat om te leren en te exploreren. Het boek roept op om digitale transformatie samen aan te pakken, als community. En dan is het belangrijk dat iedereen dezelfde taal spreekt.”

Stijn benadrukt dat dit boek geen zelfhulpboek of kookboek is: “Elke organisatie is immers anders. Dit boek reikt de bouwstenen aan om, als organisatie, je eigen recept te schrijven.

Handvat voor voortrekkers

Voor wie is het boek bestemd? “Voor iedereen die de management- en leiderschapsdiscipline wil helpen hertekenen in een moderne digitale turbulente wereld, op welk niveau in de organisatie dan ook”, antwoordt Stijn. “Ik wil bewust niemand uitsluiten. Het richt zich tot wie zich wil opwerpen als leider, tot wie een voortrekkersrol wil spelen en de digitale transformatie niet langer wil ondergaan, maar zich geroepen voelt om ze als cocreator in handen te nemen. Voor hen biedt dit boek een handvat, geen handleiding, om aan de slag te gaan.”

Meer lezen?

Digital transformation know how – Connecting digital transformation agility and leadership is uitgegeven door Acco en verkrijgbaar in de betere boekhandel. Je kan het boek ook bestellen bij Bol.com en Amazon

Neem contact op!

Stijn Viaene

Stijn Viaene

Professor of Digital Transformation