Vlaams Datanutsbedrijf, opdat Vlaanderen het begrijpt

Eind november zette de Vlaamse Regering het licht op groen voor het relanceproject ‘Oprichting van het Vlaams Datanutsbedrijf’. Deze ‘intelligente verkeerswisselaar van data’ moet Vlaanderen tot een absolute voortrekker maken binnen een Europees gedachtengoed over data als drager van een welvarende toekomst. Het ontwerp van decreet en de toelichtingen staan online. De behandeling in het Vlaams Parlement volgt. De effectieve oprichting staat gepland voor het voorjaar van 2022.

De Vlaamse Regering kiest bij de oprichting van het Vlaams Datanutsbedrijf voor de vorm van een Naamloze Vennootschap met een publiekrechtelijke basis. Het is een structuur die ‘maximale flexibiliteit’ beoogt. De combinatie van een publieke opdracht met ruime vrijheidsgraden voor het uitbouwen van commerciële activiteiten belooft in de toekomst alvast een spannend spel tussen politiek en bedrijfsmanagement op te leveren. Het Vlaams Datanutsbedrijf zou bijvoorbeeld zo maar eens het grootste IT-bedrijf in Vlaanderen kunnen worden.

Of het kader vastgelegd in het ontwerp van decreet voldoende zal zijn om de effectiviteit van het Vlaams Datanutsbedrijf te verzekeren, dat valt nu moeilijk te zeggen. Daarvoor is het zeker nog wachten op de samenwerkingsovereenkomst met de Vlaamse Gemeenschap en het Vlaamse Gewest. En dan nog. Een project als dit kent geen voorgaande. Geen vezel van het socio-economisch weefsel in Vlaanderen zal ongemoeid blijven bij het werk van het Vlaams Datanutsbedrijf. Alles is data, en data is alles. Neutraal wordt de introductie van het Vlaams Datanutsbedrijf dus in geen geval.

Niemand minder dan sir Tim Berners-Lee, de Britse vader van het wereldwijde web, staat aan de zijde van de Vlaamse Regering in de hoedanigheid van adviseur. Hij adviseert wel meer overheden. Een kroonjuweel van het Vlaams Datanutsbedrijf ligt hem immers na aan het hart: ‘een persoonlijke datakluis voor iedere burger’.

Berners-Lee is al een tijdje op missie om het internet te redden. Hij wil mensen terug de controle geven over hun persoonlijke data. Hij bepleit een Copernicaanse internetrevolutie die komaf maakt met obscure data monopolies van internetbedrijven. Hiertoe creëerde hij Solid, een open source protocol dat is toegevoegd aan de bestaande web standaarden. Solid staat voor technologie die toelaat om gedecentraliseerd en veilig persoonlijke data op te slaan. Vlaanderen gaat nu samenwerken met Inrupt, het groeibedrijf uit Boston dat door Berners-Lee werd opgericht om Solid te promoten, voor het leveren van haar datakluizendienst.

‘Vlaanderen begrijpt het. De overheid begrijpt het, de bedrijven begrijpen het,’ verkondigt Berners-Lee dan ook bijzonder graag. Hij streelt hiermee onze Vlaamse ijdelheid. De uitvinder van het wereldwijde web vervult in deze de natte droom van de Vlaamse Regering. Misschien haalt deze uitspraak ook wel de geschiedenisboeken. Net zoals die van Julius Caesar over de Belgen, indertijd. Of het zo ver komt, zal in eerste instantie moeten blijken bij de behandeling van het dossier van het Vlaams Datanutsbedrijf in het Vlaams Parlement.

Vlaanderen is het aan zichzelf verplicht om resoluut te kiezen voor een ambitieus toekomstproject. Daarom hebben we nood aan gedurfde digitale transformaties. De oprichting van een Vlaams Datanutsbedrijf kan mogelijks de start inluiden van een magistraal Vlaams digitaal succesverhaal. Maar het kan even zo goed één grote desillusie worden. Hoewel het falen van digitale transformaties nooit tot één oorzaak kan worden herleid, wordt het succes ervan ongemeen gehypothekeerd door één factor: onderschatting van de complexiteit.

In een wereld van ongekende turbulentie, met ongekende opportuniteiten en ongekende gevaren, doen we onszelf als pionier alvast geen plezier als we ons in slaap zouden laten wiegen met de boodschap dat we het allemaal al zo goed begrijpen.