Van het onderzoek naar de praktijk… en terug

• Associate Professor of Strategy
• Voormalig Assistant Professor of Management aan de universiteit van St. Gallen School of Management, oprichter van het St. Galler Owner Manager Forum en General Manager van het St. Gallen Institute of Management in Asia
• Haar onderzoek bestudeert hoe corporate governance, bestuursraden en opvolging de strategieën van ondernemingen beïnvloeden, in het bijzonder in familiebedrijven.
• Van nature nieuwsgierig, met een optimistische kijk op het leven. Houdt van reizen, fietsen, hiken en hardlopen.

Hoe geeft de eigendomsstructuur van een bedrijf vorm aan zijn strategie? Welke invloed heeft de samenstelling en de structuur van de raad van bestuur op de resultaten van een bedrijf? Hoe banen familiebedrijven zich met succes een weg door het complexe proces van een opvolging? Dat is een greep uit de vragen die Christine wil beantwoorden met haar onderzoek, op het kruispunt van strategie, corporate governance en familiebedrijven.

Houd het in de familie

De opvolging in familiebedrijven is een veelbesproken thema in zowel de praktijk als het onderzoek. “Wereldwijd staan veel familiebedrijven voor de uitdaging om het eigenaarschap en management over te dragen aan de volgende generatie”, legt ze uit. “Hoewel het al uitgebreid werd onderzocht, is dat overdrachtsproces toch nog niet helemaal duidelijk. In grote bedrijven duurt de overgang tussen de generaties gemiddeld 16 jaar. Dat is dus niet op één dag geklaard. Beslissen wanneer het eigenaarschap en management worden overgedragen, welke functies eerst worden overgeheveld en hoe de familie zich ondertussen organiseert … Dat zijn stuk voor stuk moeilijke beslissingen. Mijn onderzoek buigt zich over die langdurige processen en hoe ze gestructureerd kunnen worden om bedrijven generaties lang in de familie te houden. Want dat is wat de meeste eigenaars willen.”

Maar de volgende generatie heeft nu vaak heel andere interesses en prioriteiten. “De jongere generatie wil die ouderlijke zaak niet altijd overnemen. En dat schept nieuwe onderzoeksmogelijkheden”, zegt Christine. “Ik bestudeer sinds kort de opvolging uit het perspectief van die volgende generatie. Ik onderzoek hoe het familiebedrijf in het leven van de opvolgers kan worden ingepast en welke structurele of strategische veranderingen misschien nodig zijn om de intergenerationele overdracht aantrekkelijk te maken voor de volgende generatie. Het onderzoek heeft zich altijd toegespitst op de noden van de oudere generatie of op de kwalificaties van de opvolgers. Maar inzicht in de wensen en ambities van de volgende generatie is net zo belangrijk. Er valt nog heel veel te bestuderen in dit domein. Onderzoek hiernaar kan een grote impact hebben voor eigenaars van familiebedrijven en hun opvolgers.”

Eigenaarschap telt

Haar onderzoek naar corporate governance biedt een nieuw perspectief op de traditionele eenzijdige visie die grote of beursgenoteerde bedrijven als norm hanteert. “In veel opzichten is dat hoe het hele domein van de corporate governance zich heeft ontwikkeld”, geeft ze toe. “Maar met mijn onderzoek probeer ik meer aandacht te vestigen op het eigenaarschap, met een meer genuanceerde benadering. Wat werkt voor een grote, beursgenoteerde onderneming, werkt misschien niet voor een beursgenoteerd familiebedrijf. Ik wil dat we afstappen van die one-size-fits-all visie, om te focussen op context en eigenaarschap en te zien wat echt werkt.”

Een van haar recente studies ging over de opvolging van CEO’s en antwoordde op een veelgehoorde kritiek. “Het probleem is dat wanneer een voormalige CEO bestuursvoorzitter wordt, die een ‘schaduwkeizer’ dreigt te worden, die altijd over de schouder van de nieuwe CEO meekijkt”, legt ze uit. “Dat kan inderdaad het geval zijn in grote, beursgenoteerde ondernemingen. Maar in beursgenoteerde familiebedrijven kan het best goed werken. Familiebedrijven vertrouwen voor hun concurrentievoordeel op onuitgesproken kennis, zoals informele afspraken en relaties met werknemers, klanten en leveranciers, die vaak verloren gaat wanneer de CEO vertrekt. Door die persoon in het bestuur te houden, kan zijn of haar cruciale kennis worden overgedragen en is de steun van belanghebbenden verzekerd. Dat kan zelfs conflicten met stakeholders na de opvolging beperken. Hoewel het aanblijven van de voormalige CEO als bestuursvoorzitter vaak kritiek krijgt in de pers, toont deze studie aan dat die aanpak juist positief kan zijn in een familiebedrijf.”

Family offices zitten in de lift

Een opkomend thema in haar vakgebied is de rol van family offices als een vorm van eigenaarschap. “Family offices winnen aan populariteit”, zegt Christine. “Maar we weten er nog altijd heel weinig over. Hun structuren en bestuur zijn onduidelijk omdat de privacy belangrijk is. Toch moeten we onderzoeken hoe family offices worden bestuurd en hoe ze competente bedrijfseigenaren kunnen zijn.”

Ze licht verder toe: “Na een liquiditeitsgebeurtenis of gedeeltelijke verkoop van een bedrijf evolueren families steeds meer naar meer ondernemende families. Family offices vervullen nu de eigenaarsrollen die traditioneel werden geassocieerd met durfkapitalisten of angel-investeerders, maar dan met een beleggingsfilosofie op veel langere termijn. Daarom is dit een interessant en relevant onderzoeksthema en een domein dat ik de laatste tijd ook zelf meer ben gaan verkennen.”

Dezelfde motivatie, een andere focus

Hoewel Christine zich nu toelegt op strategie en het bestuur van familiebedrijven, lag haar focus aan de start van haar academische carrière bij de strategiefunctie in grote ondernemingen. “In mijn vroegere onderzoek, dat voortkwam uit mijn proefschrift, probeerde ik te begrijpen waarom en wanneer CEO's strategische verantwoordelijkheid delegeren aan een Chief Strategy Officer (CSO). Een CSO is een senior leidinggevende die het strategieproces van het bedrijf beheert en toeziet op zijn uitvoering. Wat ik ontdekte, is dat bedrijven het meest geneigd zijn om een CSO aan te stellen als ze te maken krijgen met complexe bedrijfsportefeuilles, herhaalde fusies en overnames, of als ze nood hebben aan coördinatie tussen verschillende functies. In die situaties is een CSO een leider die ervoor zorgt dat de strategie effectief wordt ontwikkeld en uitgevoerd.”

De focus van haar onderzoek is veranderd, maar haar motivatie niet. “Ik ben niet het soort onderzoeker dat in een ivoren toren zit, afgesloten van de echte wereld. Mijn inspiratie voor onderzoek komt vaak rechtstreeks uit de praktijk. Ik hoop dat die op haar beurt ook gevormd en gevoed kan worden door mijn werk. Die uitwisseling is mijn drijfveer. Zo kan ik iets teruggeven. Ik wil een impact hebben in zowel de academische als de echte wereld, door eigenaars van familiebedrijven en mijn collega's te helpen.”

Warm welkom

Niet alleen onze ondernemingsgeest heeft haar aantrokken tot onze school. Ook onze toewijding aan impactvol, bruikbaar onderzoek speelde mee. “Maar ook de internationale en open sfeer van Vlerick. Al bij mijn eerste gesprek voelde ik me welkom. Mijn contacten met collega’s en personeel in mijn eerste weken hier hebben dat gevoel versterkt”, vertelt ze.

Christine zal verschillende vakken binnen de Masters programmes doceren. “In de toekomst hoop ik mijn kennis op allerlei manieren te delen met studenten en professionals, via lessen, forums en andere vormen van interactie. En ik wil onderzoek blijven doen dat niet alleen wordt gepubliceerd in toonaangevende tijdschriften, maar ook echt nuttig is in het veld zelf”, voegt ze eraan toe. “Maar nu draait het vooral om luisteren, leren en uitzoeken waar ik een bijdrage kan leveren en de grootste impact kan hebben.”

Nieuwsgierig van aard

Buiten het academische werk houdt ze van hiken, hardlopen, fietsen en reizen. Ze glimlacht wanneer we vragen waarom die activiteiten haar aantrekken: “Dat is mijn nieuwsgierigheid. Ik vind het heerlijk om nieuwe plekken en andere culturen te ontdekken. Soms reis ik zelfs naar verre streken zoals Antarctica, om mezelf uit te dagen en een avontuur te beleven. Ik ben ook gaan fietsen en hardlopen om mijn omgeving te verkennen. Ik ben sportief aangelegd en met deze activiteiten kan ik nieuwe plaatsen ontdekken terwijl ik beweeg.” Ze denkt even na en gaat dan verder: “Hiken bevredigt niet alleen mijn nieuwsgierigheid maar houdt me ook in balans. Buiten, in de bergen of aan zee, kan ik mijn gedachten de vrije loop laten en relaxen. Vaak heb ik op die momenten de beste ideeën.”